Horizonte - Opgraven als berouw
door Misha Groenefelt
In de wereld van de doden struint een oude guerrillastrijder rond die zijn zonden zonder ogen ziet.
“Hoop in de oorlog is als een snee in je voetzool. Hoe meer druk erop, hoe dieper de wond.”
In een flashback naar zijn tijd als guerrilla, horen we deze woorden van Basilio (Claudio Cataño) in voice-over. Mag, en kan je wel uitzicht blijven houden in tijden van oorlog? In deze film volgen we hoe een man die heeft deelgenomen aan de Colombiaanse burgeroorlog zijn misdaden in het dodenrijk ervaart. Tegelijkertijd deelt hij deze reis met zijn moeder, die ook haar eigen schuld met zich meedraagt en begrip probeert te krijgen voor haar verloren zoon.
We worden geïntroduceerd aan zijn moeder Ines (Paulina García) wanneer hij hun oude boerderij opzoekt. Hier is alles verdord en verwaarloosd, wat Basilio ons lijkt te vertellen als de schuld van Ines. Maar we komen er achter dat beiden niet meer in leven zijn. De levenloze landschappen die we zien, zijn zo door toedoen van de burgeroorlog die in Colombia woedt. Het spookachtige huis is een voorbode voor de omgeving van de rest van de film. In een scène die op papier wel vaker in oorlogsfilms voorkomt, krijgen we een hervertelling van de inval in het dorp. Wat Horizonte hierin bijzonder doet, is ons een recreatie van de gebeurtenis geven zonder het tonen van de gruwelen zelf. In plaats daarvan zweeft de camera door het dorp en richt hij zich op de plekken waar het gebeurd is. Ondertussen laat een ziekmakend stuk sound design ons als kijkers het visuele van de gruwelen zelf invullen. In voice-over vertelt Basilio hoe de hoofden van de dorpelingen werden afgehakt en gebruikt als voetbal. Wanneer de camera inzoomt op een modderig kuiltje, horen we een waterige plop van het hoofd dat er eerder is ingerold. In dit opzicht kan de film worden vergeleken met het recente The Zone of Interest, dat zich afspeelt in het huis van een SS-officier die langs het Auschwitz-kamp ligt. We krijgen de gruwelen van de Holocaust zelf niet te zien, maar horen wel de geluiden van het kamp en krijgen via de officier te horen hoe het draaiende wordt gehouden.
Het verderf van het landschap en vooral de slachtoffers kwamen er deels door het toedoen van Basilio. Door een projectie op een steen zien we de hoofden van de mensen die hij heeft vermoord. Zijn berouw daarvoor gaat zo ver dat hij zichzelf met een mes verblindt. Ook laat hij Ines zijn handen kapot slaan, waarna hij het bloed van zijn handen wast. In een van de laatste flashbacks naar zijn tijd als jonge guerrillastrijder zien we hoe hij een medestrijder neerschiet, die hem zelf in de eerste plaats hielp. Door hem samen met Ines op te graven kan de jongen weer bij zijn familie in het dodenrijk samenkomen. Deze daad en beide toetakelingen aan zichzelf lijken pogingen om zijn schuldgevoel een uitweg te geven. Wat wel scheef voelt, is dat hij tijdens deze daden al dood is. In hoeverre is de zelfpijniging en ‘verlossing’ van een man nog iets waard als hij zelf al van het leven is beroofd?