Leve cinema! Hartstochtelijke verhalen uit de bioscoop en @home
door onze redacteur Ivo De Kock
“Ik wil kijkers constant boeien, betoveren en verwonderen zodat ze versuft de zaal verlaten, verbijsterd dat ze weer op straat staan,” antwoordde Les quatre cents coups maker François Truffaut op de vraag wat zijn droom als filmregisseur was. Het nog jonge medium film was voor de Nouvelle Vague cineast innig verbonden met samen kijken in het donker naar een groot wit scherm. Daarop worden immers dingen geprojecteerd die voor tranen in de ogen, een brok in de keel en plezier waarvoor geen naam bestaat zorgen.
Die bioscoopervaring, deze onderdompeling in ‘cinema’, hebben we in 2020 tè vaak moeten missen. Bubbelkijken op kleinere schermen werd tijdens dit Covid-19 jaar het nieuwe normaal. Voortijdig afgeschreven fysieke dragers en lang sceptisch benaderde video on demand-platformen werden plots exclusieve leveranciers van filmvoer. Cinema@home, a.k.a. Cinema Corona of Ciné Maison, beleefde hoogdagen.
Drukte in de thuisbioscoop
Het goede nieuws was dat (meer) filmliefhebbers zo toch nog de wereldcinema parels For Sama, Öndög, A Girl Missing, House of Hummingbird, Monos, The Invisible Life of Eurídice Gusmão, Ema, Un Fils, A Tale of Three Sisters, Divino Amor en Honeyland konden meepikken. Terwijl solidaire video on demand modellen zoals ‘Cinema bij je thuis’, waar je films niet koopt maar voor 48 uur huurt, de gesloten bioscopen een steuntje in de rug geven. Waardoor samen met de zalen ook het sociale aspect van cinema en filmkijken Corona kan overleven.
Met de exponentiële groei van het streaming aanbod nam ook het enthousiasme bij filmliefhebbers toe. Nooit waren immers zo veel films via video on demand beschikbaar. Ook al leidde de weg er naar toe via een chaotisch labyrint van streamingdiensten. Plots bleek er immers heel veel te zien. Heel veel te ontdekken. Maar meer is niet noodzakelijk beter. Of zelfs gewoon goed. Grote streamingdiensten hechten (te) weinig belang aan kwaliteit. Kwantiteit primeert. Uitmuntendheid werd bijzaak.
Resultaat van deze ‘scoren met volume’ trend: een ruim maar middelmatig en voorspelbaar aanbod. Daar geraak je als filmliefhebber op uitgekeken. Niemand wil opgesloten geraken in een loop van quasi identieke films en gelijkaardige cinema ervaringen. Film begon lang geleden als een kermisattractie maar wel een die vensters opent op de wereld en draait rond magie en verwondering. Cinema betovert enkel wanneer bij de droomfabriek het accent ligt op ‘droom’ en niet op ‘fabriek’. Wanneer nieuwe verhalen en een andere blik kijkers doen inzoomen op culturen, identiteiten, problemen en werkelijkheden waardoor de band met de wereld buiten de eigen ‘bubbel’ wordt versterkt.
Welkom, post-Corona tijdperk!
Video on demand zal een blijver zijn na Corona. Dat kan, in een via algoritmes geregeld systeem dat kijkers stuurt naar een aanbod via ‘laatst bekeken films’, ons op het pad van uniformisering van films en smaak zetten. Een pad dat loopt langs overaanbod waardoor het bos de bomen doet verdwijnen. En enkel rondgestrooide filmkruimels zoals Rolling Thunder Revue, The Trial of the Chicago 7 en Mank de filmische hartstocht doen oplaaien.
Maar het kan ook anders. Video on demand kan immers inzetten op het DNA van cinefilie. Kiezen voor minder maar betere en meer eigenzinnige films. Focussen op diversiteit (van nationaliteiten, genres en stijlen), op kwaliteit van programmatie, op een evenwicht tussen actualiteit en herontdekkingen. Kortom, op creativiteit, passie en verscheidenheid. Zo blijft cinema iets waardevol dat beschermd en doorgegeven wordt. Iets waar film en de bioscoop elkaar vinden en versterken als ontmoetingsplaats en collectieve ervaring.
Streaming platformen als Cinema bij je thuis, Zed vanuit je zetel, Mubi, Avila, Sooner, Mylum, Pixcs Proximus, Eyelet, Cinemember, Open Culture e.a. kunnen prikkelen om een reis te maken over de steppe en de vluchtigheid van de tijd te proeven (Öndög), in de geest van een zoekende veertienjarige (House of Hummingbird) of tienerguerrilla’s (Monos) te duiken, de Syrische hel door de ogen van een moeder te ervaren (For Sama) of de intensiteit van een feministisch melodrama (The Invisible Life of Eurídice Gusmão) te proeven.
Hoopvol perspectief
Filmische hartstocht levert een gevarieerd filmavontuur op dat de diversiteit van de wereld weerspiegelt. Zoals A Girl Missing-regisseur Kôji Fukada aangeeft: “Ik ben geïnteresseerd in pluriformiteit. Het hoeft niet over licht en schaduw te gaan, tussen de twee zijn er veel schakeringen.” Straks kunnen we opnieuw in de zalen en tijdens filmfestivals samen in de filmspiegel kijken. Ervaringen delen en uitwisselen. Verbondenheid voelen. Heerlijk toch. De bioscoop en video on demand zullen daarbij complementair werken. Op voorwaarde dat ze samen inzetten op kwaliteit en diversiteit. Dat moet lukken. De Young Critics van Sembène Cinema werken hieraan alvast graag mee.