Monos: Guerilla's in de mist
door Tom Rouvrois
In zijn debuutfilm ‘Porfirio’ toonde de Colombiaanse regisseur Alejandro Landes (° 1980) de hardheid van de Zuid-Amerikaanse maatschappij. Met ‘Monos’ gooit hij nog wat extra olie op het vuur. De samenleving is infantiel, maar wat gebeurt er als een groepje verwaarloosde pubers zelf een gemeenschap moet bouwen? Wie ‘Lord of the Flies’ las, kent het antwoord.
Ze hebben geen namen, maar noemen elkaar Smurf, Wolf, Lady en Rambo. Ze leven samen, maar in eenzaamheid en afzondering. Ze zijn de Monos, een groepje anarchistische guerrillastrijders uit de mistige Zuid-Amerikaanse jungle die werken voor de beruchte Organisatie. Wie de Organisatie is of wat ze doet is niet belangrijk. Ze weten dat hun taken dat wel zijn. De Monos vullen hun dagen met driltrainingen, schietoefeningen, het beschermen van hun melkkoe Shakira en het bewaken van een Amerikaanse gevangene.
Waar stopt oorlogje spelen en start oorlog voeren? ‘Monos’ mag dan wel geïnspireerd zijn op het voortdurende Colombiaanse conflict, toch wil de film meer doen dan alleen maar pathos opwekken voor de Zuid-Amerikaanse horror. Door de film niet politiek, historisch of militair te plaatsen, creëert Landes een universele allegorie voor oorlogvoering en de zinloosheid van geweld. Bovendien bekijkt hij de onzinnigheid van oorlog door de lens van adolescentie.
De Monos zijn dan wel gewelddadig, het blijven paramilitaire pubers die worstelen met elkaar en met zichzelf. In die zin staat ‘Monos’ symbool voor opgroeien en de moeilijkheden die hierbij opduiken. Een groep tieners, onzeker over het leven en over zichzelf, experimenteert niet enkel met drugs, alcohol en seksualiteit maar wordt bovendien door volwassenen gedwongen dingen te doen die ze zelf op een totaal andere manier zouden aanpakken
Te midden de chaos en anarchie zoekt Alejandro Landes samen met de Nederlandse cameraman Jasper Wolf naar schoonheid en poëzie. Met een beeldtaal die danst tussen intimiteit en grootsheid drukken ze hun stempel op de gruwel van geweld. Wolfs magische landschapsfotografie is tegelijk betoverend en beangstigend. De dauw die boven de bergen glijdt, was zelden zo bedreigend en de magisch-realistische onderwaterscènes zelden zo bevreemdend. Wanneer Wolf de camera op de personages richt, kruipt hij er zo dicht op dat je hun jeugdpuistjes bijna kan tellen.
“Ik wou de film vormen als een koortsdroom”, zei Landes na zijn wereldpremière op het Sundance Filmfestival, “dat Buñueliaanse idee dat je droomt wanneer je wakker bent.” ‘Monos’ laat zich niet in een hokje duwen, maar ontwikkelt zelf een genre waarin het zich lekker voelt. Anarchie op het scherm en achter de camera. Geen wonder dat ‘Monos’ tijdens Film Fest Gent bekroond werd met de Explore Zone Award.
Hoe beschaafd is de beschaving nog? Chaos en oorlogstrauma’s zijn van alle tijden, maar voor Alejandro Landes zijn ze vooral een manier om ontluikende volwassenheid een gezicht te geven. Het maakt niet uit wie met wie in oorlog is en waar de gevechten zich afspelen, in ‘Monos’ rijmt de strijd met haar eigen belachelijkheid.