There Is No Evil: Omtrent liefde en de doodstraf
door Michäel Van Remoortere
Na het succes van A Man of Integrity is Iranees regisseur Mohammad Rasoulof terug met een nieuw onderzoek naar corruptie en onderdrukking in zijn thuisland: There Is No Evil. Dit drama in vier hoofdstukken over de doodstraf werd clandestien gedraaid. Want omwille van eerdere kritische oprispingen, die hem een reisverbod opleverden, hing er ook een gevangenisstraf boven Rasoulofs hoofd.
Het clandestiene, ondergrondse karakter van There Is No Evil verklaart mogelijk waarom de vier vignetten van de meest recente film van Mohammad Rasoulof (A Man of Integrity, Iron Island) nog nadrukkelijker inspelen op de dynamiek tussen individu en systeem. Zonder te vervallen in een pamfletstijl. Met subtiele metaforen tovert de regisseur-scenarist de verhalen om in parabels waarin de personages meer zijn dan bordkartonnen symbolen. Het zette de Berlinale jury aan om deze meditatie omtrent liefde en de doodstraf te bekronen met de Gouden Beer.
Wat maakt iemand tot een goed mens? Voor de mannelijke protagonisten van de vier vertellingen, en voor de vrouwen wier levens ze overhoop haalden, heeft deze vraag een concrete, fysieke en dimensie. Een die wij ons moeilijk kunnen voorstellen. Elke betrokkene worstelt met het doodstraf vraagstuk. Noodgedwongen bevinden ze zich aan de kant van de daders waardoor ze geconfronteerd worden met keuzes en al dan niet eigenhandige uitvoering.
Twee van hen kiezen ervoor om de hun toegemeten rol in het systeem op te nemen. In het eerste verhaal volgen we een man tijdens zijn vrije uren. Ogenschijnlijk een doorsnee en banaal bestaan maar in momenten van stilte en eenzaamheid lijkt de mentale last van zijn nachttaak té zwaar te wegen. Als tegengewicht - alle verhalen vervolledigen en ondermijnen elkaar – is er de jonge snaak die by any means necessary drie dagen met zijn geliefde wil doorbrengen. Na al wat hij gedurende zijn dienstplicht reeds moest doen lijkt het voltrekken van een door hogere instanties uitgesproken doodsvonnis niet eens zo uitzonderlijk meer. Zeker wanneer zijn beloning de gedroomde toekomst in de prachtige landschappen van het Iranese achterland lijkt.
Hoe groot nu net de prijs is die iemand voor een droom wil betalen is de centrale vraag voor een andere soldaat die een heel verschillende keuze maakt. Omdat hij overtuigd is niet te kunnen leven met de emotionele ravage die de uitvoering van het vonnis zal aanrichten, neemt hij een beslissing die van hem een voortvluchtige maakt. De andere verhalen worden gepresenteerd in strakke kaders die ofwel het ‘gevangen’ karakter van deze mannen ofwel de openheid van de landschappen benadrukken maar hier volgen we de helletocht van de soldaat via lange, suspensevolle tracking shots van en naar de galg. De laatste beelden van deze jongeman zijn gedrenkt in bedroevend optimisme aangezien de vrijheid die ze suggereren weinig waarschijnlijk is. Ondanks de melancholische tonen van Bella ciao, ciao ciao.
Het laatste verhaal voert ons verder weg van het politieke machtssysteem. Een dokter met een bijenboerderij ontvangt de dochter van een goede vriend om de geheimen van haar verleden te onthullen. Daar waar de vorige episodes spelen met de verwachtingen van het publiek en er niet voor terugdeinzen om thrillerachtige elementen aan te wenden, schakelt het slotluik een versnelling terug. Er wordt tijd en ruimte genomen om de langetermijngevolgen van onze pogingen het goede te doen bloot te leggen. Gevangen tussen twee vuren lijkt men alleen te kunnen verliezen. Wat geïllustreerd wordt via het terugkerende metaforische gebruik van handen dat hier zijn apotheose bereikt. Voor geen van de betrokkenen is het immers mogelijk zijn handen in onschuld te wassen.